We noemen hier enkele manieren waarop je kind leert door middel van spel en hoe je het daarin kunt aanmoedigen.
Zingen, geluid maken en muziek
De eerste brabbelgeluidjes van baby’s zijn nogal onsamenhangend. Toch zijn ze hun stembanden al aan het trainen om de taal die ze om zich heen horen te kunnen spreken. Het zijn niet alleen de stemgeluiden die interessant zijn om te imiteren, maar alle geluiden die je baby hoort: dierengeluiden, eenvoudige babyliedjes, muziek, klappen, geluiden die je zelf maakt door ergens tegenaan te tikken. Als je merkt dat je kind op bepaalde geluiden reageert, vertel dan wat het is: “Dit is een föhn,” “Dit is een blaffend hondje.” Door al deze simpele activiteiten leren kinderen hun woordenschat uit te breiden. Ze leren ook over het leven, het heelal, over alles eigenlijk, en ze leren er vragen over te stellen.
Stapelen, bouwen en afbreken
Torens bouwen van wat er maar voorhanden is, is ook een spelactiviteit die overal kan plaatsvinden. Kleine kinderen en peuters stapelen kussens, bouwblokken, boeken, stokken, stenen, potten en pannen, papa’s dvd’s en allerlei andere voorwerpen die binnen handbereik zijn. Het is de eerste fysiek creatieve activiteit van je kind en een eerste poging om van de dingen die het kan vinden iets anders te maken. Wat gebeurt er als je dit of dat doet? Alles is mogelijk, tot de toren omvalt. Maar dat is geen probleem, want dan kun je het nog een keer doen! Dit is een geweldige levensfase. Je kind ontwikkelt motorische, organisatorische en analytische vaardigheden en – zonder het te beseffen – vroeg wetenschappelijke en technische vaardigheden.
Het bouwen en uit elkaar halen van dingen om te onderzoeken hoe ze werken, is een andere klassieke creatieve activiteit die de nieuwsgierigheid prikkelt en de motorische vaardigheden van het kind stimuleert. Kinderen vinden het geweldig om voor hun verjaardag cadeautjes te krijgen, maar het cadeaupapier en de dozen waarin het cadeau verpakt is, zijn vaak nog veel interessanter. Geef het kind een rol plakband en let maar eens op wat er gebeurt. Wanneer kinderen dingen bouwen of uit elkaar halen om ze weer in elkaar te zetten of er iets anders van te maken, doen ze dat omdat ze een behoefte, probleem of kans zien. Ze leren plannen (of ze gaan hals over kop aan de slag), een behoefte te vervullen, een mogelijkheid tot iets tastbaars te maken of een probleem op te lossen. Ze kunnen leren sorteren en tellen en tijdens het bouwen met vriendjes en vriendinnetjes leren ze samenwerken en onderhandelen. Het begint met een creatief idee. Het resultaat is in de eerste fase onbelangrijk; het is allemaal een goede oefening.
Rollenspel
In de periode voordat je kind naar school gaat, verloopt de ontwikkeling van het spelen met anderen in horten en stoten. Het is in deze fase dat kinderen zich bewust worden van hun eigen rol ten opzichte van anderen, ze reageren op elkaar, bouwen relaties op met kinderen van hun eigen leeftijd en volwassenen. In deze periode ontwikkelt hun voorstellingsvermogen zich razendsnel en het rollenspel wordt hun eerste ‘proefrit’ met sociale vaardigheden, empathie, delen en eerlijk, sportief gedrag. Ze repeteren voor het echte leven straks. Ze kunnen superhelden zijn, spelen elke dag scenario’s waarin dingen uit het werkelijke leven worden nagedaan, ze spelen met poppen en actiefiguurtjes en beginnen ingewikkelder verhaallijnen te creëren. Feit en fictie zijn onderling verwisselbaar en onzichtbare vrienden en vriendinnen zijn voor hen net zo realistisch als de zichtbare.
Het is een goede leeftijd om het kind bij je dagelijkse werkzaamheden te betrekken met eenvoudige, bij de leeftijd passende taken, instrumenten en verantwoordelijkheden. Laat het kind ingrediënten voor de maaltijd mengen, de tafel dekken, paardenbloemen uit de grond trekken (die ze waarschijnlijk toch al wilden plukken), de hond eten geven of borstelen of iets anders doen waarvoor ze belangstelling hebben. Je kind zal trots zijn op de nieuwe, volwassen vaardigheden die het zich heeft eigengemaakt.
Wij vergeten soms te spelen naarmate we ouder worden en de uitdagingen van het leven, verantwoordelijkheden, crises of verdriet onze aandacht opeisen. Kinderen zijn je tijdmachine die je terugvoert naar de tijd waarin de wereld aan je voeten lag en alles mogelijk was. Creativiteit is niet alleen voor kinderen. Zij helpt ons de rest van ons leven problemen op te lossen als wij het toelaten. Dus speel alsof niemand naar je kijkt en geniet ervan.