Luciafeest
Het Luciafeest wordt altijd gevierd op 13 december. Op deze dag vindt volgens de Juliaanse kalender de winterzonnewende ( = de kortste dag van het jaar) plaats. De dag, ter ere van Sint Lucia, wordt gevierd als een feest van licht in de donkere maanden. Zeker in de donkere Scandinavische landen sloeg dit aan. Tegenwoordig worden sommige van de bijzondere tradities daar nog steeds in de praktijk gebracht.
De echte Sint Lucia werd geboren in Syracuse, Sicilië rond het jaar 300 na Christus. Deze bijzondere vrouw leidde volgens de overleveringen een vroom christelijk leven. Uiteindelijk stierf ze een marteldood, nadat ze weigerde haar geloof en maagdelijkheid op te geven voor het huwelijk. Sint Lucia is de officiële beschermheilige van Syracuse en haar dag wordt in Italië en in allerlei andere katholieke landen, op verschillende manieren gevierd.
In Scandinavië ligt het idee van ‘licht in de donkere maanden’ aan de basis van de meeste tradities. Het Luciafeest wordt vooral in Zweden gevierd. Elke stad kiest daar een Lucia-bruid. Zowel in Zweden als in Denemarken zijn er optochten rondom het Luciafeest. De bruid leidt de optocht, gekleed in het wit met een kroon van groene takken en brandende kaarsen op haar hoofd. De rest van de deelnemers loopt ook in het wit, met een kaars in de hand, achter de bruid aan. De hele stoet zingt liederen voor Sint Lucia. Het Luciafeest is in deze landen een vast onderdeel van de kerstviering, zeker op scholen en peuterspeelzalen, waar kinderen met lichtjes door verduisterde gangen lopen. En voor je denkt: ‘Oh jee, kleine kinderen met brandende kaarsen in hun handen en op hun hoofd?!’, gelukkig gebruiken ze tegenwoordig elektrische lichtjes, uiteraard om veiligheidsredenen.
17 december
De oorsprong van de Kerstboom
De traditie om een wintergroene boom in huis te nemen, is langer geleden ontstaan dan je misschien denkt. Lang voordat het Christendom bestond, werden deze bomen namelijk al gezien als een bijzonder symbool. Namelijk door mensen uit de Oudheid, en met name in de winter. Wintergroene bomen symboliseerden verschillende dingen in verschillende culturen. Bij de ene cultuur geloofden ze dat de boom kwade geesten en hekserij afwendde. Bij andere culturen, zoals in Noord Europa, symboliseert de boom het leven en de lente die spoedig weer zal komen.
Meestal worden de Duitsers gezien als degene die zijn begonnen met de Kerstboom, zoals we hem nu kennen. De gewoonte om een naaldboom in huis te halen en deze te versieren met lichtjes en ornamenten gaat helemaal terug tot de 16e eeuw. Duitse immigranten namen de traditie daarna mee naar Amerika en Canada. In het Verenigd Koninkrijk (en bij de High Society in Amerika) werd de boom rond 1850 pas écht populair. En de verantwoordelijke daarvoor? Koningin Victoria en haar man, prins Albert! Zij werden namelijk, samen met hun kinderen, staand voor een kerstboom afgebeeld in het Londense nieuws. Na dat moment, nam de traditie een enorme vlucht. Victoria en Albert waren ontzettend populair en hun leven werd vaak nagedaan – de scène voor de kerstboom is daarop geen uitzondering. De kerstboom is overigens niet de hele traditie die voortkwam uit hun populariteit. Ook de witte bruidsmode vindt haar oorsprong deels bij Koningin Victoria.
Doordat elektriciteit steeds normaler werd, was het makkelijker om kerstbomen voor langere tijd aan te houden. Rond deze tijd kwamen ook de grote, verlichte kerstbomen op publieke plekken op. Bijvoorbeeld de beroemde kerstboom op het Rockefeller Center in New York, die voor het eerst in 1933 werd geplaatst (de eerste kleine kerstboom stond er al in 1931). Vandaag de dag wordt de boom versierd met meer dan 25.000 lampjes.
23 december
Kersttradities in verschillende landen
Wist je dat er in sommige delen van Scandinavië eten neergezet wordt voor de huis-elf? Deze elfjes zien er overigens niet zo uit als in de Amerikaanse films. Ze lijken eerder op tuinkabouters. De elf is een erfenis van de oude Scandinavische folklore, waar de elf gezien werd als een beschermer van het huis. Maar soms waren ze ook ondeugend of ronduit gemeen, als je ze slecht behandelde. Daarom wordt, om de elf tevreden te houden, pap en ander eten voor hem neergezet. De traditie heeft standgehouden tot vandaag de dag.
In Oostenrijk en naburige Alpenlanden kennen we de angstaanjagende figuur Krampus. Hij is een gehoornde, harige demoon met grote klauwen, die vaak samen met Sint Nicolaas optrekt. Terwijl Sint Nicolaas lieve kindjes beloont, straft Krampus de stoute kinderen. Ook in andere landen kennen ze vergelijkbare figuren: in Duitsland heb je knecht Ruprecht, en in Nederland hebben we de knecht van Sinterklaas: Piet. Maar deze zijn niet zo angstaanjagend als Krampus.
In veel landen wordt Kerst gevierd met veel licht en eten. In de Filipijnen bijvoorbeeld, waar de stad San Fernando elk jaar het lichtjesfestival Ligligan Parul viert. Elf bewoners van de stad gaan de strijd aan om de grootste caleidoscopische reuzelantaarns ta maken (tot een diameter van wel 6 meter!). In Colombia trappen ze het kerstseizoen af met Kleine kaarsendag. Mensen plaatsen deze dag papieren lantaarns en kaarsjes voor hun ramen en in hun tuinen, ter ere van de Heilige Maagd Maria. In Washington DC wordt een gigantische menora geplaatst op het gazon van het Witte Huis, om de acht dagen van Chanoeka te markeren. Elke dag van Chanoeka wordt een van de kaarsen aangestoken.
In Venezuela vind je tijdens Kerst traditioneel tamales op de eettafel. In Japan wint een nieuwe traditie terrein: daar eten ze graag Kentucky Fried Chicken op Kerstavond. In Australië en Nieuw Zeeland gooien ze het over een andere boeg. Daar verzamelt de familie zich vaak voor hun Kerstbarbecue, aangezien zij Kerst vieren in het midden van de zomer.
Cadeautje: nog meer leuks
Wil je het kerstgevoel nog wat langer vasthouden? Dat snappen we! Daarom hebben we extra inspiratie toegevoegd aan deze blog. Zo kun je nog net wat langer in de kerstsferen blijven!
Waar komen zuurstokken vandaan?
When you think of Christmas, what’s the first thing that pops into your head? Chances are, it’s a jolly man dressed in red, otherwise known as Santa Claus! And Kris Kringle. And Sinterklaas. And Saint Nicholas… If you’re confused, you’re not the only one. But what’s up and down? Where did Santa Claus come from, and how did he become the beloved figure we know today?
Een van de klassieke kerstlekkernijen die we altijd terug zien komen in films, zijn de klassieke rood-wit gestreepte zuurstokken met pepermuntsmaak. Er worden jaarlijks rondom de feestdagen miljarden van deze lekkernijen geproduceerd. Maar waar komt het eigenlijk vandaan?
De meest populaire theorie is dat ze in Duitsland zijn ontstaan, rond 1670. Volgens de legende deelde de koordirigent van de Dom van Keulen zoete suikerstokken uit aan zijn koorknapen, zodat ze stil zouden zijn tijdens de preken. Over de totstandkoming van de vorm bestaan twee theorieën: enerzijds wordt gedacht dat de religieuzen snoepgoed niet gepast vonden in het huis van God. Daarom maakte de koordirigent de stokken met een religieuze verwijzing. Hij maakte ze met een boog, zodat ze leken op een herdersstaf.
Anderzijds zou het ook zomaar een praktische reden kunnen hebben: stokken met een boog hang je natuurlijk makkelijker in de kerstboom! Vroeger werden kerstbomen versierd met allerlei lekkernijen, zoals: noten, gedroogd fruit, koekjes, enzovoorts. Een zuurstok in de boom hangen, past perfect in dat rijtje.
Vroeger hadden de zuurstokken verschillende smaken en kleuren (vaak helemaal wit), maar aan het einde van de 20ste eeuw werd de pepermuntsmaak en het rood-wit gestreepte uiterlijk de standaard.
De geschiedenis van de Kerstman
Als je aan Kerst denkt, wat schiet er dan te binnen? De kans bestaat dat er een vrolijke man, gekleed in het rood, in het rijtje staat. Deze figuur staat ook wel bekend als de Kerstman! En als Sint Nicolaas, en als Kris Kringle. Soms zelfs als Sinterklaas? Je bent niet de enige die in de war raakt. Want heeft die ene figuur nou al die verschillende namen? Waar komt de Kerstman eigenlijk vandaan, en hoe is hij de geliefde figuur geworden die we nu kennen?
Het begint allemaal bij het verhaal van Sint Nicolaas, dat honderden jaren teruggaat. Volgens de meeste bronnen was Sint Nicolaas een monnik uit Myra, in het huidige Turkije, geboren rond het jaar 280 na Christus. Hij was bekend om zijn liefdadigheid voor de armen en kinderen. Tijdens de Renaissance was hij een van de meest populaire heiligen van Europa. Na die tijd bleef hij populair, vooral in Nederland.
Toen er Nederlandse kolonisten naar Amerika vertrokken, namen ze Sint Nicolaas -bij ons beter bekend als Sinterklaas) met zich mee. Over de jaren veranderde de naam, en langzaam werd Sinterklaas- Santa Clause. Ofwel: de Kerstman. De populariteit van de Kerstman nam toe tijdens de 19e eeuw, al had hij toen nog veel verschillende gedaantes: de ene keer was hij een kleine, blije elf. De andere keer was hij een lang, eng figuur. Uiteindelijk kreeg de Kerstman zijn uiterlijk door een gedicht: “Twas The Night Before Christmas”. In het gedicht wordt de Kerstman beschreven als een vrolijke elf die cadeautjes uitdeelt, door de schoonsteen klimt en van huis tot huis vliegt op een slee getrokken door magische rendieren. Dat bekend, niet waar?
In 1881 verscheen er voor het eerst een tekening van een gezette, vrolijke Kerstman in een rood pak in het Amerikaanse tijdschrift Harper’s Weekly. Dit alles is sowieso erg Amerikaans, maar hoe is het wereldwijd dan groot geworden?
Het antwoord op die vraag vinden we bij het bekende frisdrankmerk Coca-Cola. In 1931 startten zij een marketingcampagne waarin de Kerstman werd afgebeeld zoals we hem vandaag de dag nog kennen. Een stevige, vrolijke, oude man met een grote, witte baard. En natuurlijk gekleed in een Coca-Cola rood pak. Dit beeld is sindsdien nauwelijks meer veranderd en werd na de Tweede Wereldoorlog over de hele wereld verspreid, door de groei van het frisdrankmerk. Over de hele wereld verwierf de Kerstman een plekje binnen de lokale tradities. Zo gaat hij in Denemarken ook gekleed, alleen woont hij volgens de Denen in Groenland en niet op de Noordpool. En daarom kennen we in Nederland zowel de Sint als de Kerstman; ondanks dat beide figuren gebaseerd zijn op dezelfde heilige.
Wat uiteindelijk het wonder van de Kerstman in stand houdt is, zijn jij en je kinderen. Alle gedichten en marketingtrucs daargelaten, we zouden de Kerstman niet hebben als niet generaties ouders hun kinderen hadden geleerd in deze vrolijke, magische figuur te geloven.